بررسی مبانی تعیین وقت، قبله و رویت هلال در مذاهب خمسه

شریعت مقدس اسلام، اتیان برخی از اعمال عبادی را محدود به قرار گیری مکلف به سوی قبله نموده است. قبله شریف مسلمانان بیت الله الحرام و خانه کعبه است. لذا یافتن جهت قبله برای همه مسلمین لازم است. البته این قرار گیری به سمت قبله برای کسانی که از آن دور هستند، به گونه ای در نظر گرفته شده است که موجب عسر و حرج برای آنان نشود؛ و از آنجائیکه این مکان بر روی کره زمین ثابت و شناخته شده است، راههای قطعی ریاضی و نجومی برای یافتن جهت آن ارائه شده است؛ که در این رساله اکثر این مسائل بررسی شده اند. همچنین غالب عبادات در دین اسلام، دارای وقت خاص هستند. از جمله آنها نمازهای یومیه است، که هر یک ظرف زمانی و حدود و ثغور تعریف شده ای دارند. ضمن آنکه در تعیین همه آنها، وضعیت خورشید نسبت به مکان مکلف نقش اصلی را دارد. لذا ضمن شناخت و بررسی محدوده هر یک از زمان ها، چون آنها نیز وابسته به چرخش زمین به دور خود و نحوه قرار گیری خورشید نسبت به مکان مکلف هستند، و این چرخش زمین و خورشید از قوانین قطعیه نجومی و ریاضی پیروی می کنند، لذا روش های ریاضی برای شروع و پایان هر یک ارائه شده است و ما در اینجا به بررسی این روش ها نیز پرداخته ایم. بحث ثبوت هلال نیز از جمله مباحثی است که برخی اعمال و عبادات معلق به آن شده اند، از جمله روزه ماه مبارک رمضان یا اتیان اعمال حج. در این مورد نیز مباحث زیادی مطرح شده است. از جمله آنها می توان به بحث عدد و رویت، رویت پیش از زوال، تطوق هلال، ثبوت هلال از طریق بینه یا حاکم و یا تواتر و شیوع و همچنین استفاده از ابزار جدید در رویت و یا بحث اشتراط یا عدم اشتراط اتحاد آفاق اشاره نمود. در این باب نیز مباحث نجومی و ریاضی زیادی صورت گرفته که به بررسی آنها هم پرداخته ایم.